HIV/ AIDS là một căn bệnh thế kỷ, là mối đe dọa đến tính mạng sức khỏe của con người. Và nó vẫn là một thách thức rất lớn với con người hiện nay vì chưa có cách chữa trị hoàn toàn. Vậy để phòng tránh một cách tốt nhất hãy cùng tìm hiểu về HIV/ AIDS là gì ở bài viết dưới đây nhé!
I. HIV/ AIDS là gì?
1. HIV là gì?
HIV là một hội chứng suy giảm miễn dịch ở người do nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch ở người (HIV). Virus gây bệnh HIV thuộc họ Retroviridae và vật chất di truyền của nó là ARN sợi đơn dương tính có vỏ bọc bên ngoài.
Khi vào bên trong cơ thể, vi-rút nhân lên và tấn công hệ thống miễn dịch của bệnh nhân, bao gồm đại thực bào và tế bào lympho T. HIV cũng được coi là một bệnh nhiễm trùng cơ hội.
Và điều quan trọng là một số người nhiễm HIV trong thời gian dài mà không mắc bất cứ triệu chứng nào.
2. AIDS là gì?
AIDS là viết tắt của tên viết tắt của Acquired Immuno Deficiency Syndrom được hiểu là Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải do virus HIV gây ra. Đây là giai đoạn tiến triển của HIV.
Khi nhiễm HIV tiến triển, số lượng tế bào CD4 giảm dần. Những người nhiễm HIV có số lượng CD4 dưới 200 và những người nhiễm HIV đã tiến triển thành AIDS và có nguy cơ cao mắc bệnh nghiêm trọng.
Nói cách khác, nếu người nhiễm HIV không được điều trị, hệ thống miễn dịch của họ sẽ dần suy yếu, có khả năng dẫn đến AIDS. Tuy nhiên, những tiến bộ trong điều trị ARV đang khiến căn bệnh tiến triển này ngày càng hiếm gặp.
Và mặc dù y học cũng đã phát triển nhưng không thể chữa trị hoàn toàn AIDS bằng thuốc kháng virus và bệnh nhân mắc AIDS cũng chỉ sống được khoảng 3 năm nếu ngăn hơn khi bệnh nghiêm trọng.
II. Nguyên nhân nhiễm HIV/ AIDS
Nguyên nhân nhiễm HIV/ AIDS chính là do virus HIV gây ra, nó gây nên tình trạng suy giảm miễn dịch ở bệnh nhân.
Hệ thống miễn dịch của cơ thể có chức năng thu nhận các yếu tố miễn dịch, trong đó tế bào lympho TCD4 đóng vai trò chủ đạo, để chống lại mầm bệnh xâm nhập cơ thể. Khi HIV xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ tấn công và chiếm đoạt tế bào TCD4, sinh sôi nảy nở và tiêu diệt các tế bào này. TCD4 bị phá hủy càng nhiều thì khả năng chống lại bệnh tật của cơ thể càng giảm. Qua nhiều năm, cơ thể dần mất đi khả năng miễn dịch với các yếu tố bên ngoài xâm nhập vào cơ thể, chẳng hạn như: Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn, virus, nấm gây bệnh cho cơ thể.
Và HIV cũng không chứa trong ổ dịch tự nhiên mà con người chính là nguồn lây nhiễm duy nhất cho người xung quanh. Hiện nay có 4 con đường lây nhiễm chủ yếu là:
- Quan hệ tình dục không được bảo vệ: Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng (nơi máu, tinh dịch hoặc dịch tiết âm đạo xâm nhập vào cơ thể) với bạn tình bị nhiễm bệnh có thể dẫn đến nhiễm trùng. Vi-rút có thể xâm nhập vào cơ thể thông qua các vết cắt trong miệng khi quan hệ tình dục hoặc qua các vết nứt nhỏ ở trực tràng hoặc âm đạo.
- Đường máu: Máu và các sản phẩm của máu có thể truyền HIV từ người này sang người khác thông qua: Dùng chung kim tiêm và các dụng cụ y tế khác có dính máu của người nhiễm HIV, Dùng chung dao cạo, kim xăm, xăm lông mày, kim châm cứu,…,Có vết thương hở đã tiếp xúc với máu của người nhiễm HIV.
- Từ mẹ sang con: Vi-rút HIV xâm nhập vào trẻ sơ sinh theo ba cách: qua nhau thai khi mang thai, nó lây lan sang màng nhầy của em bé hoặc vết thương hở qua nước ối, dịch tiết âm đạo hoặc máu mẹ, qua sữa mẹ. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp trẻ sinh ra âm tính với HIV ngay cả khi người mẹ nhiễm HIV.
- Dùng chung kim tiêm: Dùng chung dụng cụ tiêm chích ma túy bị ô nhiễm (bơm kim tiêm) làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm như HIV và viêm gan.
III. Triệu chứng của HIV/ AIDS
Triệu chứng của người mắc HIV/ AIDS có thể tiến triển khác nhau qua các giai đoạn của bệnh, cụ thể là:
1. Giai đoạn nhiễm trùng tiên phát
Một số người nhiễm HIV phát triển các triệu chứng giống như cúm từ hai đến bốn tuần sau khi virus xâm nhập vào cơ thể họ. Giai đoạn này được gọi là nhiễm HIV nguyên phát (cấp tính) và thường kéo dài vài tuần. Bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng sau:
- Sốt
- Nhức đầu
- Đau cơ và khớp
- Có thể phát ban da
- Viêm họng, ho
- Sưng hạch ở cổ
- Tiêu chảy
- Sụt cân không rõ nguyên nhân
- Ra nhiều mồ hôi về đêm
Bởi vì những triệu chứng này có thể là tạm thời, bệnh nhân có thể không cảm thấy rõ ràng và có thể bị nhầm lẫn với các tình trạng thông thường khác.
2. Giai đoạn mạn tính
Trong giai đoạn này, một lượng lớn virus bị hệ thống miễn dịch tấn công, gây nhiễm trùng mãn tính.
Giai đoạn này kéo dài từ vài tuần đến hàng năm, có khi đến 20 năm. Trong thời gian này, bệnh nhân có thể lây nhiễm cho người khác.
Khi virus HIV tiếp tục nhân lên và phá hủy các tế bào miễn dịch của cơ thể, mọi người có thể bị nhiễm trùng nhẹ hoặc phát triển các triệu chứng mãn tính như:
- Sốt
- Mệt mỏi
- Sưng hạch bạch huyết
- Tiêu chảy
- Giảm cân
- Nhiễm trùng miệng (tưa miệng)
- Bệnh zona (herpes zoster)
- Viêm phổi
3. Giai đoạn AIDS
Virus tấn công và làm suy yếu hệ thống miễn dịch, lấn át khả năng miễn dịch qua trung gian tế bào và mở đường cho sự lây nhiễm của các vi khuẩn khác.
Đặc trưng bởi sự ức chế miễn dịch là sự bùng phát virus herpes gây ra bệnh nấm miệng, bệnh lao, viêm phổi do nấm, ung thư hạch và bệnh zona.
Bệnh nhân bị sút cân không rõ nguyên nhân và dễ bị nhiễm trùng thường xuyên. Ở giai đoạn cuối, bệnh nhân dễ bị các bệnh nhiễm trùng cơ hội tấn công và tử vong.
IV. Biến chứng của HIV/ AIDS
Mắc HIV sẽ khiến cho hệ thống miễn dịch của bệnh nhân suy yếu và có khả năng sẽ mắc những loại nhiễm trùng hay các bệnh như:
- Viêm phổi do nấm: Nhiễm nấm này có thể gây bệnh nghiêm trọng, mặc dù bệnh đã giảm đi rất nhiều nhờ các phương pháp điều trị HIV/AIDS hiện nay. Tuy nhiên, nó vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phổi ở người nhiễm HIV.
- Candida (tưa miệng) gây viêm và tạo thành một lớp phủ dày màu trắng trên miệng, lưỡi, thực quản hoặc âm đạo.
- Lao phổi (TB): Căn bệnh này được coi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho người dân với “căn bệnh thế kỷ”.
- Viêm màng não do cryptococcus có liên quan đến virus HIV.
- Bệnh Toxoplasmosis do Toxoplasma gondii gây ra.
- Ung thư hạch bạch huyết: Tình trạng phổ biến nhất là sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách hoặc bẹn thường không đau.
- Hội chứng suy mòn được đặc trưng bởi sự sụt cân nhanh chóng ít nhất 10% trọng lượng cơ thể, kèm theo tiêu chảy, sốt và suy nhược mãn tính.
V. Điều trị HIV/ AIDS
Hiện tại không có cách chữa khỏi HIV/AIDS, chỉ có thuốc ngăn chặn vi-rút nhân lên trong cơ thể. Điều trị triệu chứng các bệnh cơ hội bằng vi sinh vật cơ hội.
Ăn uống điều độ, nghỉ ngơi hợp lý cũng là cách nâng cao sức khỏe, kéo dài giai đoạn HIV-AIDS.
Y học hiện đại đang phát triển và các nhà khoa học đang cố gắng tìm ra các loại thuốc có thể giúp điều trị HIV/AIDS. Theo nhiều phác đồ điều trị thì các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS là:
- Thuốc kháng virus: thuốc ức chế men sao chép ngược (zidovudine, lamivudine, didanosine, zalcitabine, stavudine, abacavir), thuốc ức chế protease (saquinavir, ritonavir, indinavir, nelfinavir, amprenavir, lopinavir, atazanavir), thuốc ức chế củng cố (enfuvirtide).
- Thuốc điều hòa miễn dịch: tăng cường hệ miễn dịch như alpha interferon, interleukin 2, ioprinasine.
- Phòng và điều trị nhiễm trùng cơ hội.
VI. Phòng tránh HIV/ AIDS như thế nào?
Để phòng tránh HIV/ AIDS bạn nên tuân thủ một số vấn đề như:
- Quan hệ tình dục an toàn: tuân thủ chế độ một vợ một chồng, tránh quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, đặc biệt nếu bạn quan hệ tình dục với người không xác định nhiễm HIV.
- Trước khi lập gia đình nên xét nghiệm HIV/ AIDS để bảo vệ cho tương lai.
- Sử dụng chất diệt tinh trùng và HIV: Nonoxynol-9 thường được sản xuất ở dạng kem, thuốc đạn hoặc bao cao su có tẩm các tấm xốp.
- Không dùng chung bơm kim tiêm: Sử dụng kim tiêm vô trùng và không dùng chung kim tiêm.
- Dùng riêng các vật dụng cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng và bấm móng tay.
- Phụ nữ nhiễm HIV không nên mang thai vì tỷ lệ lây truyền HIV sang con là 30%. Phụ nữ bị nhiễm HIV trong khi mang thai cũng được khuyến khích và hướng dẫn để ngăn ngừa lây truyền HIV từ mẹ sang con.
- Khuyến khích người bị phơi nhiễm nghề nghiệp với máu có nguy cơ lây nhiễm HIV được điều trị dự phòng phơi nhiễm bằng thuốc kháng vi rút HIV theo quy định của Bộ Y tế.
Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản về HIV/ AIDS là gì. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn phòng ngừa bệnh HIV/ AIDS hiệu quả. Cảm ơn đã đón đọc!